ORHAN BAYLAN

Fener Rum Patriği Bartholomeos Trabzon Sümela manastırından başlayan 1 haftalık Karadeniz gezisinin daha sonraki ayağı olan Bafra’da yıkık bir kiliseyi de ziyaret etmiş.

Bafra’nın şimdiki adı Esençay, eski ismi Çağşur olan köyünün dışındaki Kabaçukur mahallesindeki Sarı Kilise yıkıntılarını gezip, ayin yapmış beraberindekilerle.

78 yaşındaki Patriği; bir kısmı arazi araçlarıyla, bir kısmı patika yollardan, keçi gibi o kilise harabesine çıkartan hangi aşk bilmiyorum.

Gittiği yerdeki kilisenin Ortodoks Hristiyanlar için anlamını da bilmiyorum.

Ama bildiğim bir şey var.

Sarı Kilisenin olduğu köy 1916 yılında; Yunanistan’dan gelen din adamlarınca ve İngiliz-Fransız istihbaratçılarla beyinleri yeniden “Pontus Devleti” kurmak fikriyle iğfal edilmiş, ellerine silah, bellerine bomba verilmiş Rum çetelerce kuşatılmış ve tamamen yakılmıştı.

O esnada köyde bulunan hiçbir canlıyı sağ koymadılar.

5 Kasım günü gerçekleşen bu eylemin bilançosu ağır oldu.

367 şehit verildi.

Bu olay aslında gittikçe gemi azıya alan Rum çetelere karşı, savaş dolaysıyla yetersiz kalan zaptiye hizmetleri yerine vatandaşın kendi kendine örgütlenmesine sebep oldu.

Müdafa-ı Hukuk cemiyeti kurularak, halkın kendi kendini koruması amacıyla bir çok milis gücü oluşturuldu.

Daha önce Bafra’da ve yakın köylerinde halk sokağa çıkamaz olmuşken, milis güçlerin Rum çetelere misliyle mukabelesi sonucu Nebiyan dağlarındaki mağaralara saklanmak zorunda kalmışlardır.

“Irmağın Kıyısındaki Köy Bengü” romanımda da bu konuyu detayıyla incelemiş ve o günü yaşayanların ağzından tüm gerçekliğiyle aktarmıştım.

Ve Pontus sevdası; asırlardır yaşadıkları topraklardan Rumların mübadele sonucu Yunanistan’a göç etmesiyle son buldu.

O yıllarda Bafra’nın içinde ve köylerinde epey yoğun bir Rum nüfusu vardı.Bunların bir kısmı işinde gücünde insanlar olup, bu Rum çetelerin ilk başta en çok hedefinde olanlardı.

Ama işte içlerindeki bazı kötülerin onlara da zararı oldu.

Yurt dışındaki yabancı tüccarlara tütün ihracı yapan Bafra’lı Rum tüccarlar kazandıklarıyla güzel konaklar yaptırmışlardı.

Hala bugün Bafra’daki bazı eserler geçmişte Rum tüccarların yaptırdığı eserlerdir.

Askerlik Şubesi olarak kullanılan Öksüzoğlu’nun (Öksüzo) Konağı, Efrahim Bey Konağı, Bafra Müzesi binası gibi.

Patrik Bartholomeos’u bu yaşta sarp Karadeniz arazilerinde gezdiren hangi aşk, hangi gayret bilmiyorum.

O zamanlar en azından Metropolitlerin sözünü dinleyip, eline silah Pontus için dağa çıkacak bir kaç maceraperest bulunabilirdi belki ama, bugün Pontus güzellemesi yapan eski tüfek bazı solculardan başka kimse kalmadı.

O eski tüfeklerin de bırak dağa çıkmayı, Bafra Elekçi yokuşunu çıkmaya dermanları yok…

Durup dururken Patrik niye gitti, çıkar nasılsa ortaya…

Bekleyip görelim…